5 Yaş Gelişim Özellikleri
Gelişim hızı bebeklik dönemine göre yavaşlamış olsa da gelişimin hızlı olduğu yaşlardır. Erkek çocuklarının kemik ve kas kütlesi, kız çocuklarına oranla daha fazladır. Boy artışı 4-6 yaş aralığında (ortalama) 5-6 cm, kilo artışı senede (ortalama) 2 kg kadardır. Büyük kas gelişimi, küçük kas gelişimine oranla daha iyidir. Bu sebeple hoplama, koşma gibi hareketleri, ince ve küçük becerileri gerektiren hareketlere kıyasla daha rahat yaparlar. Kol ve bacaklar uzar, düzgün bir görünüm almaya başlar. Kas yapısı ve denge gelişir. Üç tekerlekli bisiklete binebilirler. Çizgi üzerinde topuk veya ayakucuyla yürüyebilirler. Tek ayaküstünde durabilirler. Müziğe uygun dans edebilirler. Gözleri kapalıyken yerdeki küçük nesneleri toplayabilirler. Koşma, sıçrama, atlama, yakalama, atma, merdiven inme vb. becerileri gelişmiştir. 10 basamağı ayak değiştirerek inip çıkabilirler. Ağaca tırmanabilirler. Takla atabilirler. Topu atıp tutabilirler. Tek ayak üzerinde sıçrayabilirler. Resim çizme, kesme, yapıştırma vb. becerileri gelişmiştir. Boncukları ipe dizebilirler. Hamurdan şekiller. Makasla basit şekilleri kesebilirler. Düzgün şekilde yapıştırabilirler. Lego, tahta blok vb. küçük nesneleri üst üste, yan yana dizebilirler. Kalem tutabilirler. Şekilleri boyayabilirler.
Mantık kurallarına göre akıl yürütüp, bir sonuca varamazlar. Sezgileriyle çözümlerler. Nesnelerin veya olayların fiziksel görünümleri etkilidir. Dikkat çekici özelliklere odaklanıp, diğer özellikleri gözden kaçırabilirler. Korunum henüz gelişmemiştir. Korunum, bir nesnenin bazı fiziksel özellikleri ya da bulunduğu mekân değiştiğinde hacim, alan, miktar, sayı vb. özelliklerinin değişmeyeceği ilkesidir. Konuşmaları karşılıklı olmaktan çok kendi kendine konuşur nitelikte olabilir. Cansız nesnelere canlıymış gibi davrandıkları gözlenebilir. Ortalama beş-altı sözcükten oluşan cümleler kurabilirler. Şiir, şarkı sözü vb. ezberleyebilir, hayal-gerçek karışımı hikâye ve masal anlatabilirler. Sohbet edebilir, isteklerini ayrıntılarıyla anlatabilirler. Aile üyelerini tanıtabilir, adreslerini söyleyebilirler. Grup halinde yapılan konuşmalara katılabilirler. Konuşma esnasında kelime ve hece tekrarları görülebilir. Çok fazla soru sordukları gözlenebilir (neden, ne zaman, nasıl vb.). Bilerek yalan söyleyebilirler. En az dört rengi doğru söyleyebilirler. Nesneleri ortak özelliklerine göre sınıflandırabilir, büyüklüklerine göre sıralayabilirler. 10’a kadar veya daha fazla sayı sayabilirler. Sabah, öğle, akşam, dört mevsim gibi zaman kavramlarını, bazı günleri bilirler.
Ben-merkezlilik azalarak da olsa devam etmektedir. Kendilerini başka bir kişinin yerine koyamaz, duygularını ve gereksinimlerini fark edemezler. Kendilerini 3 merkez olarak algılar ve çevrelerindeki birçok şeyi kendileriyle ilişkilendirirler. Bu durum bencillik anlamına gelmemelidir. Özel arkadaşlar edinebilir, grupla oynamaya başlarlar. Başkalarının haklarına saygı duymayı öğrenir, kendi haklarını savunabilirler. Kendi duygu ve isteklerini kontrol ve ifade edebilirler. Uyum, sorumluluk, arkadaşlık, yardımlaşma ve iş birliği becerileri gelişmeye başlar. Kolayca utanabilir, yanlış davranınca suçluluk hissedebilirler. Herhangi bir görevi almaya isteklidirler ve başarıyla yerine getirebilirler. Uzun süre sessiz ve sakin kalmaktan hoşlanmazlar. Kurallara uyarlar; ancak ne amaçla konduğunu kavrayamazlar. Problem çözme becerilerini geliştiren en önemli şey oyundur. Oyun süreleri önceki yıllara göre daha uzundur. Sosyal kuralları (günaydın deme, teşekkür etme, telefonla konuşma, yemek yeme vb.) öğrenip uygulayabilirler. Yetişkinlerle ilişkilerinin iyi olmasının yanı sıra arkadaş edinmek oldukça önem kazanmıştır. Genellikle kendi yaş ve cinsiyetinden olan, hareket yapılarına uygun kişileri arkadaş olarak tercih ederler. Yetişkinleri eleştirmekten çekinmezler. Karşı çıktıkları da gözlenebilir. Ancak onları memnun etmekten, onların onayını almaktan çok hoşlanırlar. Yetişkinlerin isteklerini somut, net, kısa bir biçimde açıklamalarını beklerler. Yetişkinlerin sınırlarını anlayabilir, ona göre davranabilirler. Zaman zaman çevrelerinde duydukları farklı kelimeleri denemek isteyebilirler. Saldırgan ve inatçı davranışlarda bulunabilirler. Hayal ile gerçeğin ayrımını tam olarak yapamazlar. Bu durumu yalan olarak değerlendirmemek gerekir. Çeşitli korku ve kaygılara sahip oldukları görülebilir. Sevgi doludurlar; sevgiye, ilgiye ihtiyaç duyarlar. İlgi çekmeye çalışabilirler. Kız ve erkeklerin beden yapılarının farklı olduğunu öğrenirler.
Özellikle beş yaş çocukları, dört yaş çocuklarına kıyasla öz bakım becerilerinde daha başarılıdırlar. Sorumluluk alabilir ve basit düzeyde kişisel işlerini yapabilirler. Dişlerini fırçalayabilirler. Tuvalet gereksinimlerini kendi başlarına karşılayabilirler. Ellerini ve yüzlerini yıkayabilirler. Yardım alarak saçlarını tarayabilirler. Burunlarını silebilirler. Hapşırınca elleriyle ağızlarını kapatabilirler. Desteklendiklerinde giysilerin ön-arka, iç-dış özelliklerini ayırt edebilir, giyinip soyunabilirler. Düğme ilikleyebilir, alt ucu kapalı fermuarı çekebilirler. Çıt çıt, kemer, ayakkabı tokası vb. açıp kapayabilirler. Sofra kurallarına uyabilir, yardımsız yemek yiyebilirler. Eşyalarını toplayabilir, basit ev işlerine yardım edebilirler. Yakın çevrede yalnız başlarına gezinebilirler.
Buse Kreş çocuğun biricikliğini kabul eden, çocuğun kendini ev ortamında hissetmesini sağlayan eğlenerek öğrendiren bir eğitim kurumudur. Çocukların bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak çocuğa en uygun eğitim yöntemi kullanılmaktadır